کلیسای ایا ایرنه ترکیبی از صلح و نقاشی و معماری

کلیسای ایا ایرنه که گاهی به اشتباه سنت ایرنه صدایش می‌زنند، از آن جاهای بکری است که افراد کمتر توی سفرهای توریستی سراغش می‌روند. اگر شما تا به حال روحتان هم از وجود چنین کلیسایی با خبر نبوده و اسمش هم به گوشتان نخورده، با پین تاتی همراه شوید.

کلیسای ایا ایرنه؛ دیداری کوتاه با معماری بیزانس

کلیسای ایا ایرنه در حیاط کاخ توپکاپی واقع شده است؛ پس هروقت به محله سلطان احمد رفتید و مشغول گاز زدن بلال بودید و از دست‌فروش‌ها سیمیت خریده بودید، به سراغ این کلیسا هم بروید و از زیبایی آن لذت ببرید. یک کلیسای قدیمی با حال و هوای استانبول قدیم که با  معماری بیزانس ساخته شده است. بازدید از چنین فضای بکری بیشتر از 20 دقیقه از شما زمان نخواهد برد. اما جزو جاهایی خواهد شد که توریست های کمتری آن را دیده‌اند یا از وجودش باخبرند.

تاریخچه ایا ایرنه؛ عبور سیاوش از آتش

ایا ایرنه به معنای صلح الهی، یک کلیسای ارتدوکس به سبک معماری شرقی است و البته اولین کلیسایی است که در سرزمین کنستانتین ساخته شده است. هرچند که خیلی‌ها او را سنت ایرنه صدا می‌زنند اما شما او را به اسم واقعی‌اش صدا بزنید:
کلیسای ایا ایرنه! گفته می‌شود که این کلیسا برای اولین بار در قرن چهارم بعد از میلاد بر خرابه‌های یک معبد توسط امپراتور بیزانس کنستانتین اول ساخته شد.

این ساختمان چوبی در طول شورش در سال ۵۳۲ بعد از میلاد سوخته‌است و باز توسط سلاطین دیگر در دوره‌های بعدی نوسازی شد و  با موزاییک و نقش، ویژگی‌های معمول معماری بیزانتین آن زمان را نشان داد. طی قرون بعدی، کلیسا چندین بار به دلیل زمین‌لرزه و آتش‌سوزی‌های بزرگ خراب شد و دوباره از نو برقرارشد؛ پس وقتی در قسمت‌های مختلف کلیسا قدم می زنید و از آن بازدید می کنید بدانید در نقطه‌ی مهمی قرار گرفته‌اید. نقطه‌ای که هزار بار تا مرز محو و ناپدید شدن رفته اما دوباره بلند شده و بر پاهایش ایستاده است. انگار ایا ایرنه عبور سیاوش از آتش باشد . همیشه سالم مانده حتا وقتی ناملایمات بیش از حد بوده‌اند.

کاربردهای مختلف ایا ایرنه در طول تاریخ

بعد از فتح قسطنطنیه، در سال ۱۴۵۳ ینی چریها از ایا ایرنه به عنوان زرادخانه استفاده می‌کردند. پلکانی که  به تالارها می رسد  و کتیبه جلوی دروازه به دست ترکان عثمانی در این بنا ساخته شد. در قرن نوزدهم بالاخره سردمداران، متوجه ارزش تاریخی این بنا شدند و به عنوان موزه‌ای برای نمایش سلاح‌های جنگی قدیمی به روی عموم باز شد اما انگار که شانس با ایا ایرنه همراه نباشد، در آغاز قرن بیستم درهای این کلیسا دوباره بسته شد و سال‌ها خالی ماند تا این که مانند مسجد خرم سلطان، عملیات تعمیر و ترمیم ایا ایرنه را دولت ترکیه آغاز کرد.

 از کلیسا بودن؛ کلیسا باقی ماندن

عثمانی‌ها به مرور هنگام گسترش کاخ‌ها، ایا ایرنه را در محوطه‌ی حیاط کاخ توپکاپی و درست پشت به ایا صوفیا قرار دادند. این کلیسا و کلیسای ایاصوفیه به عنوان نام‌های خدا شناخته شدند اما ایاصوفیه در کاربری کلیسا باقی نماند و تبدیل به مسجدی بحث برانگیز شد! ایا ایرنه اما اصالت خود را حفظ کرد و جزو معدود مکان‌هایی در استانبول شد که کلیسا بود و کلیسا باقی ماند و عطش عثمانی ها در ساخت مسجد و یا تبدیل کردن کلیساها به مسجد دامنش را نگرفت.

ویژگی‌های دیدنی  ایا ایرنه

زیبایی‌های ایا ایرنه که خیلی‌هایش در گذر زمان از بین رفته است، شامل قوس‌های خیلی زیبا در ساختمان اصلی، موزاییک‌های بسیار عالی و قدیمی، تابلوهای نقاشی در راهروی جنوبی و موزاییکی سیاه با پس زمینه طلا که طرح صلیب بر آن نقش بسته است، از ویژگی‌های منحصر به فرد این بنای تاریخی‌ست. در بخش فوقانی گنبد ایا ایرنه در گذشته صلیبی وجود داشت که بعد از فتح قسطنطنیه و پیروزی مسلمانان، با شمایل ماه که از نشانه‌های مساجد اسلامی بود، جایگزین شد.

به آغوش کشیدن دوباره مردم

ایا ایرنه در سال 2014 دوباره درهایش را به روی مردم گشود.
حتما که دلتنگ قدم‌های توریست هایی بود که مشتاق بودند این بنای مهم و قدیمی و طراحی های سقف و گنبدها و برش‌های اشکی شکل ساختمان را ببینند و به نقاشی‌هایش خیره شوند.
در گذر زمان ایا ایرنه به یکی از معتبرترین سالن‌های کنسرت کلاسیک هم تبدیل شد! این هم تنها و تنها به دلیل ویژگی منحصر به فرد فضا و ساختمان آن بود! فکرش را بکنید؛ گوش دادن به صدای خواننده محبوبتان در دل تاریخ! واقعا که تجربه شگفت آوری می‌شود.

در ایا ایرنه در طی سال های اخیر شوی لباسی از رداها و پوشش سلاطین عثمانی هم برگزار شد.
اتفاق بسیار جالب و باشکوهی بود که با رقص و موسیقی و تعریف داستان عثمانی‌ها همراه بود.

چگونه به ایا ایرنه برسیم

این کلیسا در فصل تابستان از ساعت 9 صبح تا 18:45 دقیقه عصر باز است.
به جز سه شنبه‌ها در تمام روزهای هفته پذیرای عموم است.
ایا ایرنه نزدیک میدان سلطان احمد، در محدوده  مسجد ایا صوفیا قرار دارد.
می توانید از طریق خط 1T تراموا و سپس ۵ دقیقه پیاده‌روی به این کلیسا برسید.