کاخ دلمه باغچه

زمان در کاخ دلمه باغچه استانبول ایستاد!

Dolmabahce Palace

باغ دلما باهچه یا دلمه باغچه! فرقی ندارد. مهم این است که سفر به ترکیه و استانبول بدون بازدید از کاخ باشکوه دلمه باغچه ناقص است. کاخی شوم برای آخرین سلطان‌های عثمانی و قصری شکوهمند برای ملی‌گرایان و جمهوری‌خواهان ترکیه. چرا که 600 سال امپراتوری عثمانی در کاخ دلمه باغچه به پایان رسید و جمهوری ترکیه آغاز شد. توریست‌ها و گردشگران محو معماری، تزیینات و زیبایی کاخ می‌شوند، مخصوصا بزرگ‌ترین لوستر جهان.

ماجرای کاخ دلمه باغچه از کجا شروع شد؟

بعد از فتح قسطنطنیه به دست سلطان محمد فاتح عثمانی و سقوط امپراتوری روم شرقی، 25 سلطان‌های عثمانی به خوبی و خوشی در کاخ توپکاپی زندگی کردند. تا این‌که نوبت به سلطان عبدالمجید اول رسید. او به بهانه تجددخواهی و نزدیک شدن به سبک زندگی اروپایی، دستور داد تا کاخ جدیدی بسازند.

از نظر کارشناسان پین‌تاتی، کلا این عبدالمجید به دنبال ارتباط و اتحاد با اروپا مخصوصا انگلیس و فرانسه بود. آخرش هم کار خودش را کرد و در کنگره پاریس در ۳۰ مارس ۱۸۵۶ میلادی،امپراتوری عثمانی را به جمع خانواده ملت‌های اروپایی اضافه کرد.

جایی را که برای کاخ جدید انتخاب کردند، پیش از آن خلیج کم عمقی بود که کشتی‌‍‌های عثمانی در آن لنگر می‌انداختند.بعدها آن را با خاک پُر کرده و به باغی باصفا تبدیل کردند‌ و چند عمارت برای استراحت سلطان در آن ساختند. سلطان در این باغ می‌نشست و از منظره تنگه بسفر لذت می‌برد.در سال 1843 میلادی به دستور سلطان عبدالمجید، ساختمان‌های باغ تخریب شده و طی 13 سال، کاخ باشکوهی جای آن ساخته شد. کاخ جدید به دلمه باغچه (به معنی باغ پر شده) مشهور شد. معماری این کاخ تلفیقی بود از سبک‌های معماری باروک فرانسه، روکوکوی آلمان، نئوکلاسیک انگلیس، رنسانس ایتالیا و کمی هم عثمانی.

هدایا و تزیینات کاخ

چلچراغ چهارونیم تُنی با 750 حباب، فقط یک هدیه کوچک از طرف ملکه ویکتوریا به سلطان عثمانی بود که در کاخ دلمه باغچه استانبول آویزان است. محض احتیاط، هیچ وقت زیر آن نایستید! چون در قصری به مساحت 45 هزار مترمربع، ایستادن زیر یک چلچراغ به این سنگینی منطقی نیست.

پادشاه تزار روسیه هم فرش‌هایی از پوست خرس به امپراتوری عثمانی هدیه داده بود که در این کاخ نگهداری می‌شود. علاوه بر هدایای شاهان و دولت‌های دیگر، تزیینات کاخ است که به سایر قصرهای استانبول دهن کجی می‌کند. اگر به سقف اتاق‌های کاخ نگاه کنید، ورقه‌های طلایی رنگی را می‌بینید. این‌ها طلا هستند. روی هم در تزیینات قصر دلمه باغچه از 14 تُن طلا استفاده شده است. دیگر این‌که 131 قالی دستباف ابریشمی هم برای کف اتاق‌های آن درنظر گرفته شده است.

ساخت چنین کاخی حتما خرج زیادی روی دست عثمانی‌ها گذاشت است: چیزی در حدود 5 میلیون سکه عثمانی (35 تن طلا). این هزینه در دورانی که امپراتوری عثمانی وضعیت خوبی نداشت، یک جور خودکشی محسوب می‌شد. همین‌طور هم شد. تنها شش سلطان در این قصر دوام آوردند و بعد از آن، نوبت رئیس جمهور ترکیه بود.

پس از 6 پادشاه عثمانی‌ و روی کار آمدن جمهوری ترکیه، عمارت دلمه باغچه به محل اقامت اولین رئیس جمهور ترکیه در استانبول تبدیل شد.

زمان در کاخ دلمه باغچه ایستاد!

بعد از جنگ جهانی اول، امپراتوری عثمانی به مرحله سقوط نزدیک می‌شد. مردم از حاکمان ناراضی بودند. در این موقعیت آتاتورک به‌عنوان یک فرمانده نظامی، رهبری حرکت ضدعثمانی را به دست گرفت. پس از سقوط عثمانی، آتاتورک شد اولین رئیس‌جمهور ترکیه.

در یکی از سفرهای او به استانبول، قصر دلمه باغچه را به‌عنوان محل اقامت او در این شهر انتخاب کردند. البته آتاتورک کوچک‌ترین و ساده‌ترین اتاق کاخ را انتخاب کرد تا حرف و حدیثی پشت سرش نباشد. او تا لحظه مرگش در این کاخ حضور داشت.

آتاتورک شخصی قدرتمند و محبوب در بین مردم ترکیه بود. هرچند علمای دینی از او دل خوشی نداشتند، اما اقدامات موثر زیادی انجام داد. یکی از مهم‌ترین آن‌ها، پایان دادن به دعوای مسلمانان و مسیحیان بر سر ایاصوفیه بود. او اسم مسجد و کلیسا را از روی این مکان برداشت و آن را موزه ایاصوفیه اعلام کرد.

در روز 10 نوامبر سال 1938 میلادی، ساعت 9:05 صبح، خبر فوت آتاتورک همه را شوک زده کرد. حتی ساعت اتاقش در‌ کاخ دلمه باغچه را که هنوز در همان ساعت ایستاده‌ است. به احترام او، هر سال ساعت ۹:۰۵ روز ۱۰ نوامبر، به مدت یک دقیقه همه ترکیه ساکت می‌شود و تنها صدای زنگ مدرسه‌ها و آژیر پایگاه‌ها به گوش می‌رسد.الان هم اتاق آتاتورک به یک مکان مهم در تاریخ ترکیه تبدیل شده و گردشگران‌‌ و توریست‌های زیادی به بهانه دیدن آن، به دلمه باغچه می‌روند.

از آخر شروع می‌کنیم. فضاهای متفرقه در واقع مهم‌ترین و کاربردی‌ترین بخش‌های کاخ دلمه باغچه بوده، ولی زیاد از آن‌ها صحبت نمی‌شود. ما هم فقط به ذکر نامشان بسنده می‌کنیم: آشپزخانه‌ها، اتاق‌های ولیعهد، پادگان، اصطبل‌ها، داروخانه، آسیاب، مرغداری، تولیدی شیشه، ریخته‌گری، گیاه‌خانه، گلخانه، کارگاه فرش، برج ساعت و…

سرسرای تشریفات کاخ دلمه باغچه

قبلا زنان اجازه حضور در این قسمت را نداشتند. چرا؟ از کارشناسان پین تاتی در این مورد سوال شد، اما پاسخی برای این پرسش نداشتند ولی این را گفتند که زنان می‌توانستند از طریق پنجره‌های بالای سرسرا در جریان اتفاقات قرار بگیرند.

اگر مراسمی در زمستان برگزار می‌شد، از سه روز قبل از آن، سیستم گرمایشی را روشن می‌کردند تا سالن به طور کامل گرم شود. منطقی هم به نظر می‌رسد. چون مساحت همین یک قسمت 20 هزار مترمربع است با سقفی با ارتفاع 36 متر. هوای گرم از پایین 56 ستون به داخل وزیده می‌شد.

این سالن، یکی از بزرگ‌ترین سالن‌های باله دنیاست. در کنار این، جلسات مهم سیاسی، مراسم معارفه و تبریک و جشن‌های مختلف هم در این سالن برگزار می‌شد.راستی آن چلچراغ چند تُنی در این قسمت آویزان است. در زمان عثمانی‌ها هم کسی جرات ایستادن زیر لوستر را نداشت. قبل از ورود، باید در سرسرا منتظر می‌ماندند تا سر ساعت مشخص شده به داخل دعوت شوند. وقتی بالاخره وارد می‌شدند، دو طرف سالن، میزهایی قرار داشت که روی آن پر بود از شیرینی، میوه و غذاهای خوشمزه. البته الان دیگر خبری از این‌ها نیست.

آپارتمان‌های اداری کاخ دلمه باغچه

بعد از سالن تشریفات، به سرسرای کارمندان می‌رسیم که به آن اتاق «کاشی‌کاری شده» هم می‌گویند. ورود به این بخش از دو دروازه بزرگ امکان‌پذیر است: دروازه خزانه (Hazine Kapisi) و دروازه امپراتوری ( Saltanat Kapisi). در حال حاضر فقط یکی از آن‌ها باز است.سمت چپ این ساختمان، مجموعه‌ای از نقاشی هنرمندان مشهور قرار دارد و در سمت راست، نقاشی آتش‌سوزی تئاترشهر پاریس به امضاء رودلف ارنست نصب شده است. نقاشی دلاندره از یک دختر روستایی هم در این قسمت است. راه‌پله کریستالی، لوسترها و شومینه‌های کریستالی از دیدنی‌های ساختمان اداری عمارت دلمه باغچه هستند.

حرمسرای کاخ دلمه باغچه

حرمسرا یعنی سرایی مقدس مخصوص زنان خانواده و قصر که جز سلطان و خواجه‌ها، هیچ مردی حق ورود به این قسمت را نداشتند. حرمسرا با یک راهرو به قسمت اداری کاخ متصل می‌شد. یک نگهبان هم گذاشته بودند در این راهرو تا نگذارد کسی جز سلطان وارد حرمسرا شود.حرمسرا خودش به اتاق‌ها و فضاهای مختلفی تشکیل می‌شد: محل اقامت سلطان، اتاق ملکه مادر، اتاق همسران، اتاق سوگلی‌ها و صیغه‌ها، چند اتاق هم مخصوص فرزندان.

موزه قصر دلمه باغچه

مطمئنا بار اول در راهروها و اتاق‌های دلمه باغچه گم می‌شوید. شاید یکی از دلایل این نوع معماری تودرتو، جلوگیری از سوءاستفاده تازه‌واردهایی است که وارد کاخ می‌شدند.علاوه بر جذابیت معماری کاخ، اشیای باارزش زیادی در این مکان هستند که کاخ دلمه باغچه را به موزه دلمه باغچه تبدیل می‌کنند. موزه کاخ دلمه باغچه 3 بخش دارد که عبارت‌اند از:
موزه مجموعه‌های کاخ، موزه موسیقی و موزه ساعت که شامل عناوین زیر می‌باشد:

• حدود 158 ساعت نفیس و اهدایی
• حدود 600 تابلو نقاشی از نقاشان معروفی نظیر آیواز اوویسکی و زونارو نقاش‌باشی
• 200 تخته فرش و قالیچه
• 500 شمعدان نقره
• بیش از 500 عدد ظرف غذاخوری و تزئینی

تور داخلی دلمه باغچه

چون عمارت دلمه باغچه یکی از توریستی‌ترین بناهای گردشگری استانبول است، برای همین قانون بازدید تا سقف سه هزار نفر در این ساختمان اجرا می‌شود. برای همین به توصیه کارشناسان خبره پین‌تاتی، بهترین زمان برای بازدید از این کاخ، صبح‌ها و ساعات اولیه کار آن است.وقتی وارد کاخ می‌شوید، راهنمایانی ایستاده‌اند برای راهنمایی شما. البته تعداد باید به 50 نفر برسد تا تور گروهی آغاز شود. تور شامل بازدید از فضاهای داخلی کاخ دلمه باغچه و بررسی تاریخچه کوتاهی از آن است. اگر به‌محض رسیدن، تور رفته بود، منتظر بمانید. چون تورها هر 25 دقیقه یک بار انجام می‌شوند و اگر شلوغ باشد، هر پنج دقیقه یک بار.

چگونه به کاخ دلمه باغچه برویم؟

موقعیت کاخ دلمه باغچه، در قسمت اروپایی استانبول، در شرق تنگه بسفر و در محله بشیکتاش است. اگر در میدان تکسیم هستید، کافی است سوار مترو فونیکولار F1 شده و در ایستگاه کاباتاش پیاده شوید. کاخ حدود 300 متر با ایستگاه فاصله دارد.

بعد از کاخ دلمه باغچه کجا برویم؟

بعد از این‌که از کاخ دلمه باغچه بیرون آمدید، این مکان‌ها نزدیک شماست:

• بازار محلی بشیکتاش: 10 دقیقه
• اسکله بشیکتاش: ۵ دقیقه
• مسجد دلمه باغچه: ۵ دقیقه