کاخ توپکاپی استانبول؛حریم سلطان
Topkapi Palace Museum

بعد از مسجد ایاصوفیه و مسجد آبی، کاخ توپکاپی  Topkapi Palace Museum  که بعضی‌ها آن را به کاخ توپکاپی پالاس می‌شناسند، محبوب‌ترین بنای دیدنی استانبول است. این کاخ 500 ساله، زندگی سلاطین مختلف عثمانی را به ما نشان می‌دهد. کاخ موزه توپکاپی دارای اشیاء ارزشمندی چون لباس حضرت پیامبر(ص)، شمشیر امام علی(ع) و عصای حضرت موسی(ع) است که در ترکیه بی‌نظیر و در جهان کم‌نظیر است.

داستان کاخ توپکاپی استانبول

سال 1453 میلادی بود که امپراتور 21 ساله عثمانی، بالاخره توانست امپراتوری بزرگ روم شرقی را از قسطنطنیه بیرون کند. سربازان رومی فقط 53 روز دوام آوردند و بعد دروازه شهر باز شد و امپراتوری روم سقوط کرد. سلطان محمدِ جوان بعد از این فتح، شد «سلطان محمد فاتح». او بعد از این‌که وارد قسطنطنیه شد، خودش را «قیصر جدید روم» نامید.

قیصر جدید بلافاصله دستور داد به مناسبت این فتح بزرگ، کاخی شاهانه برایش بسازند؛ آن هم روی خرابه‌های قلعه رومی که بین خلیج شاخ طلایی و دریای مرمره ساخته شده بود. کاخ جدید باید به بهترین شکل طراحی و ساخته می‌شد. برای همین از بهترین معماران آن زمان مثل «معمار سنان»، «آسم علی»، «داوودآقا» و «سرکیس بالیان» دعوت به همکاری شد. هرچند بیشتر دستور بود تا دعوت!

کار ساخت کاخ در سال 1459 میلادی شروع شد. سلطان تا آماده شدن کاخ جدید، در قصر کوچک‌تری که امروز به دانشگاه استانبول تبدیل شده، زندگی می‌کرد. بعد از آماده شدن کاخ، آن را «کاخ جدید» نامیدند تا با «کاخ قدیمی» در میدان بایزید، اشتباه گرفته نشود. البته خود سلطان محمد بیشتر از سه سال نتوانست در این کاخ زندگی کند؛ چون مرگ به سراغش آمد.

با این حال توپکاپی بعد از او، به مدت 400 سال محل سکونت و مرکز حکومت 24 سلطان‌ عثمانی بود. تا قرن نوزدهم که سلطان‌های عثمانی به بهانه تجددخواهی از این کاخ به قصر دلمه باغچه که به سبک قصرهای اروپایی ساخته شده بود، اسباب‌کشی کردند. این کاخ در سال ۱۹۲۴ میلادی به دستور آتاتورک به موزه تبدیل شد.

کاخ بزرگ توپکاپی شامل 4 حیاط است که این‌جا به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

حیاط اول، حیاط عمومی

این حیاطی است که همه مردم می‌توانستند به آن وارد شوند و از خدمات آن استفاده کنند. یک بیمارستان، یک نانوایی، انبار مهمات، انبارهای ذخیره‌سازی، چند خوابگاه‌ها و کلیسای بیزانس در این حیاط قرار داشت. کسی غیر از سلطان حق نداشت سوار بر اسب وارد کاخ شود و همه باید پیاده از دروازه عبور می‌کردند.

حیاط دوم، حیاط نیمه‌خصوصی

مرکز امور تجاری امپراتوری عثمانی، حیاط دوم بود. دروازه ورود به این حیاط، «دروازه سلام» نامیده می‌شد. چون هر کس که از این دروازه عبور می‌کرد، باید به سلطان سلام و درود می‌فرستاد. دو برج مراقبت هم دو طرف دروازه قرار داشت و اگر کسی بی سلام وارد حیاط می‌شد، به او تذکر جدی می‌دادند. در حال حاضر به جای سلام، باید بلیط بدهید!

در این حیاط آشپزخانه‌های بزرگ قصر قرار داشت که حدود 900 آشپز در آن مشغول به کار بودند. آن‌ها کار سختی بر عهده داشتند، چون بعضی مواقع تعداد ساکنان کاخ به 10 هزار نفر هم می‌رسید!

در سمت چپ حیاط، تالار شورای همایونی قرار داشت. اعضای این شورا، هر چند وقت یک‌بار دورهم جمع می‌شدند و درباره مسائل و مشکلات کشور صحبت و تصمیم‌گیری می‌کردند. سلطان هم بعضی وقت‌ها در جلسه شرکت می‌کرد. البته نه به طور مستقیم. او پنهانی از طریق یک پنجره مشبک، به گفتگوهای آن‌ها گوش می‌کرد.

دو مکان معروف در استانبول را با کلیک روی لینک های خیابان استقلال استانبول  و میدان تکسیم ببینید.

حیاط سوم، حیاط خصوصی

سومین حیاط حریم شخصی سلطان بود. او بر روی تخت پادشاهی می‌نشست و فقط مقامات درجه یک و یا سفیران خارجی را به حضور می‌پذیرفت. کتابخانه سلطان احمد سوم و خوابگاه سربازان اعزامی به جنگ هم در این حیاط قرار دارد. خوابگاه اکنون به موزه‌ای از لباس‌های سلطنت عثمانی تبدیل شده است. در کنار اتاق‌های امانتداری، خوابگاه اتاق خصوصی قرار داشت که در حال حاضر در آن پرتره‌هایی از 36 سلطان عثمانی به نمایش گذاشته شده است.

حیاط چهارم، حیاط محرمانه

در قرن نوزدهم حیاط چهارم هم به کاخ توپکاپی اضافه شد که مخصوص تفریح و خوشگذارنی سلطان بود. دیگر کسی غیر از سلطان و خانواده‌اش حق ورود به این حیاط را نداشت. از ساختمان‌های این حیاط می‌توان به عمارت مجیدیه، رستوران کونیالی و باغ لاله اشاره کرد.

حرمسرای کاخ توپکاپی استانبول

حرمسرا هم که تکلیفش مشخص است؛ این‌جا محل زندگی پادشاه، مادر، همسران، فرزندان و خدمتکاران آن‎‌ها بود. هر سلطان عثمانی که روی کار می‌آمد، بر اساس نیازش، حرمسرا را گسترش می‌داد. تا جایی‌که شامل 300 اتاق، 9 حمام، 2 مسجد، 1 بیمارستان و 1 رخت‌شویی می‌شد.

قوانین اسلام به سلطان‌های عثمانی اجازه داده بود تا چهار همسر قانونی داشته باشند که به آن‌ها «خاتون» گفته می‌شد. اما تعداد همسران غیرقانونی می‌توانست از این هم تجاوز کند. البته ورود به حرمسرای کاخ توپکاپی به این راحتی‌ها هم نبود.

می توانید نیم نگاهی به خریدآپارتمان در ترکیه و اقامت ترکیه 2020 داشته باشید.

رسوم حرمسرا

وقتی دختری وارد حرمسرای توپکاپی می‌شد، اول فرهنگ و زبان ترکی و اسلامی، هنر خودآرایی، دوخت لباس، طرز رفتار، یادگیری موسیقی، خواندن، نوشتن، گلدوزی و رقصیدن را می‌آموخت. در مرحله بعد، آن‌هایی که مهارت‌ها را به طور کامل می‌آموختند وارد قسمت «شایسته سالاری» می‌شدند؛ منظور از شایسته سالاری، خدمت به همسران و فرزندان سلطان بود. از بین این دختران، بهترینشان را انتخاب کرده و به خدمت مادر سلطان می‌فرستادند. این خان آخر بود و در صورت تایید مادر سلطان، به سلطان تقدیم می‌شد.

حرم را مادر سلطان اداره می‌کرد. او بر سلطان، همسران و زنان نفوذ زیادی داشت و برای همین تأثیر عمیقی بر تصمیم‌گیری‌های مهم کشور می‌گذاشت. او حتی به وزیران سلطان هم دستور می‌داد و کسی حق سرپیچی از دستوراتش را نداشت.

حرمسرای کاخ توپکاپی 6 طبقه دارد که فقط طبقه اول آن را می‌توانید ببینید.

برای ورود به حرم از «دروازه کالسکه» باید عبور کنید. در نزدیکی دروازه اتاقی قرار دارد که گارد محافظ حرمسرا در آن ساکن بودند. علاوه بر آن‌ها، خواجه‌ها، محافظان داخل حرم بودند که وظیفه همراهی همسران سلطان را هم بر عهده داشتند.

فضاهای داخل حرمسرای توپکاپی شامل، اتاق مادر سلطان، اتاق‌ همسران، زنان صیغه‌ای او، حمام‌های ترکیه‌ای، اتاق‌های مخصوص ختنه کردن و اتاق‌ خواجه‌ها می‌شد که همه آن‌ها برای بازدید باز نیست و گاهی چند اتاق برای مرمت بسته می‌شود.

برای ورود به حرمسرا، باید به حیاط دوم بروید. زیر برج دادگستری و در سمت غربی حیاط. بازدید از این قسمت بلیط جداگانه دارد. پس یادتان باشد که موقع ورود، بلیط این بخش را هم بخرید.

کتابخانه کاخ توپکاپی

در مرکز حیاط سوم کاخ توپکاپی، کتابخانه کاخ قرار دارد. این ساختمان که با سنگ مرمر پوشیده شده، توسط سلطان احمد سوم ساخته شده است و به همین نام نامیده می‌شود. این کتابخانه مجموعه‌ای بزرگ از 18 هزار کتاب شامل نسخ خطی، مینیاتور، نقاشی، معماری و … 21 هزار کتاب خارجی است. هم‌‎چنین بزرگ‌ترین مجموعه نگارگری دنیا با 13.533 عدد، در این کتابخانه نگهداری می‌شود.

موزه کاخ توپکاپی

کاخ توپکاپی در واقع یک موزه است. اما درون این موزه بزرگ، یک موزه ارزشمندتری وجود دارد. فقط بدانید که 86 هزار شی ارزشمند و تاریخی در این موزه نگهداری می‌شود و باید طوری برنامه‌ریزی کنید که به همه آن برسید.

مجموعه‌های مختلفی از جواهرات، ساعت‌ها، لباس‌ها و عتیقه‌جات امپراتوران عثمانی را می‌توانید در این موزه ببینید، ولی شهرت این موزه مخصوصاً در بین مسلمانان به خاطر حضور اشیای متعلق به پیامبران از جمله پیامبر اسلام و اهل بیت ایشان است که در بخش امانات مقدس حفظ می‌شود.

چگونه برویم کاخ توپکاپی؟

اگر در میدان تکسیم هستید، کافی است با مترو فونیکولار F1 به اسکله کاباتاش بروید. آن‌جا سوار تراموا شده و در ایستگاه سلطان احمد پیاده شوید. 5 دقیقه پیاده تا کاخ توپکاپی فاصله دارید. اگر حس کردید گم شُدید، با حفظ آرامش یک پیام به من بدهید. هر جا باشید پین‌تاتی به کمک شما می‌آید.

بعد از کاخ توپکاپی کجا برویم؟

اگر هنوز وقت و البته حوصله دارید، بناهای مهمی اطراف شما هستند که دیدن آن‌ها واجب است و پیاده می‌توانید به آن‌ها برسید:

• مسجد رستم پاشا: 6 دقیقه
• مسجد سلیمانیه: 14 دقیقه
• اسکله امینونو: 9 دقیقه
• بازار بزرگ استانبول: 11 دقیقه
• بازار ادویه (مصری‌ها): 4 دقیقه
• مسجد زال محمود پاشا: 12 دقیقه

منبع : پین تاتی